Μπορεί το Ελληνικό(;) κράτος να «σκίζεται» προκειμένου να δημιουργηθεί τζαμί στην Αθήνα, φαίνεται, όμως, ότι δεν νοιάζεται καθόλου για την πολιτιστική κληρονομιά της Ελλάδας τόσο εντός όσο και εκτός των σημερινών συνόρων.
Όπως πληροφορούμαστε, λοιπόν, στα επτά πλέον απειλούμενα με καταστροφή μνημεία ευρωπαϊκής πολιτιστικής κληρονομιάς περιελήφθησαν το Ελληνικό Ορφανοτροφείο της Πριγκήπου, καθώς και οι μεταβυζαντινές εκκλησίες (17ου και 18ου αιώνος) της Μοσχοπόλεως και της Κορυτσάς στην Βόρειο
Ήπειρο.
Ο κατάλογος των επτά μνημείων ανακοινώθηκε από τον ευρωπαϊκό οργανισμό Europa Nostra, ο οποίος είχε αναθέσει την επιλογή σε ειδική επιστημονική ομάδα, η οποία εργάστηκε στο πλαίσιο του ότι το 2018 έχει ανακηρυχθεί Ευρωπαϊκό Έτος Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Κριτήρια επιλογής υπήρξαν αφενός η ιδιαίτερη αρχιτεκτονική ή άλλη αξία τους και αφετέρου η αμεσότητα του κινδύνου που αντιμετωπίζουν, εξαιτίας παραμελήσεως, ανεπαρκούς συντηρήσεως, ελλείψεως πόρων, αλλά και απουσίας εμπειρογνωμόνων που θα μπορούσαν να αναλάβουν την διάσωσή τους.
Το Ελληνικό Ορφανοτροφείο της Πριγκήπου θεωρείται το μεγαλύτερο ξύλινο κτίριο στην Ευρώπη και το δεύτερο μεγαλύτερο στον κόσμο. Ανεγέρθηκε την περίοδο 1895-1897, στο μεγαλύτερο από τη συστάδα των εννέα Πριγκηπονήσων της Προποντίδας. Είναι πενταώροφο και διαθέτει συνολικά 206 δωμάτια. Δημιουργήθηκε ως ξενοδοχείο αλλά ο Σουλτάνος Αβδούλ Χαμίτ Β’ δεν του έδωσε άδεια λειτουργίας γιατί επρόκειτο να χρησιμοποιηθεί και ως χαρτοπαικτική λέσχη.
Το 1903 δωρήθηκε από την Ελένη Ζαρίφη στο Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως και στέγασε το Εθνικό Ορφανοτροφείο μέχρι το 1964. Την δεκαετία του ‘80 προκλήθηκαν μεγάλες καταστροφές στο οικοδόμημα από πυρκαγιά και ακολούθησε η υφαρπαγή του από το τουρκικό δημόσιο, το 1997. Το 2006 το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου δικαίωσε το Φανάρι σχετικά με το ιδιοκτησιακό δικαίωμά του επί του κτιρίου.
Οι 12 εκκλησίες στις περιοχές της Μοσχόπολης και της Κορυτσάς, είναι χαρακτηριστικά δείγματα της εκκλησιαστικής τέχνης του 17ου-18ου αιώνα. Όπως αναφέρει η έκθεση της Europa Nostra, αν και χαρακτηρίζονται αριστουργήματα του «μεταβυζαντινού ρυθμού», μια σειρά από αιτίες, όπως πολεμικές συγκρούσεις, λεηλασίες, φυσικές καταστροφές κ.λ.π. έχουν βλάψει σοβαρά τα μνημεία. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου στην Μοσχόπολη, η αναστήλωση της οποίας κέρδισε το βραβείο της Europa Nostra το 2011. Σήμερα κινδυνεύει από τις λεηλασίες...
Το τραγικό της υπόθεσης είναι ότι ενώ ο γνωστός τενόρος Πλάθιντο Ντομίνγκο, ο οποίος είναι πρόεδρος του οργανισμού Europa Nostra, κάλεσε όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, τόσο του δημόσιου όσο και του ιδιωτικού τομέα, να ενώσουν τις δυνάμεις τους για την σωτηρία των πολιτιστικών θησαυρών, επισημαίνοντας την ανάγκη για ευρύτερη ευρωπαϊκή στήριξη του έργου αυτού, το Ελληνικό(;) κράτος δεν έχει κάνει καμία σχετική κίνηση ενδιαφέροντος για τα μνημεία αυτά του Ελληνισμού. Όντως, ο εγχώριος εθνομηδενισμός έχει, δυστυχώς, πολλές προεκτάσεις.
ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΑΣΤΟΡΑΣ
