“Τσάμηδες”,
ονομάζονταν οι 20.000 μουσουλμάνοι κάτοικοι της
Θεσπρωτίας οι οποίοι αν και αρχικά είχαν κριθεί ανταλλάξιμοι όπως
προέβλεπε η Συνθήκη της Λωζάννης, η Αλβανία με την παρακίνηση της
Ιταλίας πετυχαίνει την εξαίρεση τους προβάλλοντας την αλβανική καταγωγή
τους. Είναι μια από τις δύο φυλές των Αλβανών και είναι σε αντίστοιξη με
τους Γκέγκηδες που κατοικούν στις βόρειες περιοχές της Αλβανίας.Η
περίοδος του Μεσοπόλεμου (1924 -1935) χαρακτηρίζεται από τις
συνεχείς προσφυγές των επί κεφαλής των Τσάμηδων στην Κοινωνία των Εθνών
με τις οποίες
διαμαρτύρονταν για την απαλλοτρίωση κτημάτων προς όφελος των προσφύγων
μας από τη Μικρά Ασία και τη δήθεν "καταπάτηση" των δικαιωμάτων
τους..........Ανατρέχοντας στο ιστορικό του θέματος για την ετυμολογική προέλευση
των ονομασιών «Τσάμηδες» και «Τσαμουριά», πιθανώτερη θεωρείται εκείνη,
που σχετίζεται με τη λέξη «Θύαμις» (Καλαμάς), με παραφθορά του,
με την πάροδο του χρόνου : Θύαμις, Θυάμις, Τσ(ι)άμης, δηλ. ο κάτοικος
που βρίσκεται κοντά στον Θύαμη ποταμό, την Θυαμυρία, την
Τσ(ι)αμουριά.Γύρω στο 1430 (Κατάληψη Ιωαννίνων από τους Τούρκους) πολλοί
χριστιανοί
της περιοχής εξισλαμίζονται, υποκύπτοντας σε διάφορα δελεάσματα, υλικά
και διοικητικά (όπως οι καλούμενοι έπειτα Σπαχήδες) αλλά προ πάντων στην
ασφυκτική πίεση κυρίως μετά την αποτυχία του Κινήματος του Επισκόπου
Τρίκκης (Τρικάλων) Διονυσίου Φιλοσόφου ή περιφρονητικώς από τους εχθρούς
του «Σκυλοσόφου» (11-12.9.1611).Δεν έλειψε, ασφαλώς, και εγκατάσταση,
κατά καιρούς, Τουρκαλβανών
αγάδων, λόγω και της σχετικής ευφορίας του εδάφους. Όλοι αυτοί
απετέλεσαν εκεί την αντίστοιχη θρησκευτική μειονότητα των Μουσουλμάνων
Τσάμηδων , έναντι της πλειονότητας των Χριστιανών Τσάμηδων. Παράλληλα
δε, λόγω γειτνιάσεως και συνδιαλλαγών με τους Αλβανούς, υιοθέτησαν
τοπικό γλωσσικό Αρβανίτικο ιδίωμα και έκτοτε ο όρος «Τσάμηδες»
εξειδικεύθηκε σε «Χριστιανούς Τσάμηδες» και
«Μουσουλμάνους Τσάμηδες», με επικρατέστερη , μάλιστα, κατά την πάροδο
του χρόνου, και την απλή ορολογία «Τσάμης», στους Μουσουλμάνους
Τσάμηδες. Επειδή οι Μουσουλμάνοι αυτοί, μαζί και με ελάχιστους Αγάδες
και Μπέηδες εκεί Τούρκους, ταυτίσθηκαν σχεδόν με τους ομοθρήσκους τους
κατακτητές, γι’ αυτό ονομάσθηκαν Τουρκοτσάμηδες, όπως αντίστοιχα και οι
γείτονές τους «Τουρκαλβανοί».
Προσπάθειες για την ανακοπή του μεγάλου αυτού ρεύματος του
βίαιου εξισλαμισμού των Ελλήνων κατοίκων εκτός των άλλων (ο
Δρυϊνουπόλεως Σοφιανός 1672-1770 – ο
Μοσχοπολίτης Νεκτάριος Τέρπος) έκανε και ο Εθνομάρτυρας Άγιος Κοσμάς ο
Αιτωλός, ο οποίος και μαρτύρησε στο Κολικόντασι της Βορείου Ηπείρου στις
24-8-1779.
Παράλληλα,
αναπτύσσουν έντονη προπαγάνδα με τη δράση εγκάθετων Αλβανών και
Ιταλών πρακτόρων και εντείνεται το κλίμα τρομοκρατίας από αλβανικές
συμμορίες που εφορμούν από τα σύνορα,ληστεύουν και βιάζουν.(παλιά μου
τέχνη...).Κατά τη διάρκεια της Ιταλογερμανικής Κατοχής, πλαισίωσαν τα
κατοχικά στρατεύματα και στη συνέχεια ίδρυσαν την οργάνωση KSILIA
(Αλβανική
Εθνική Επιτροπή), τη κυβέρνηση των Τσάμηδων της Θεσπρωτίας με πρόεδρο
τον Μαζάρ Ντίνο (ως ύπατο αρμοστή της Θεσπρωτίας) και τάγματα επιστράτων
για ένοπλη στήριξη της
ιταλικής κατοχής προσδοκώντας στην απόσχιση από την Ελλάδα και την
ενσωμάτωση των περιοχών που κατοικούσαν στο Αλβανικό κρατικό μόρφωμα.Τα
εγκληματικά τάγματα αυτά, στράφηκαν εναντίον των ελληνικών αντιστασιακών
ομάδων και ιδιαίτερα κατά του εθνικόφρονος ΕΔΕΣ που δραστηριοποιείτο στη
περιοχή ενώ
παράλληλα διέπραξαν ανείπωτες θηριωδίες έναντι των Ελλήνων κατοίκων της
Θεσπρωτίας με κορυφαία τη βάρβαρη σφαγή των 49 προκρίτων της
Παραμυθιάς. Κατά
την υποχώρηση των κατοχικών στρατευμάτων, οι Τσάμηδες επέλεξαν την
μαζική οικειοθελή αποχώρηση τους από τη Θεσπρωτία μετά την καταδίκη από
το Ειδικό Δικαστήριο Δοσίλογων Ιωαννίνων των 1930 εμπλεκόμενων στις
θηριωδίες αυτές.Το θέμα της εξόδου των Τσάμηδων, από την Ελλάδα,
παραχαράσσεται
σκόπιμα από την Αλβανία μετά την πτώση του Χότζα και του κομμουνιστικού
καθεστώτος.Μάλιστα,πυκνώνοντας τις προκλητικές ενέργειες το 1994, η
αλβανική κυβέρνηση καθιέρωσε την 27η Ιουνίου ως «ημέρα μνήμης της γενοκτονίας των Τσάμηδων από τους Έλληνες!!!»
ενώ παράλληλα απαιτεί από την Ελλάδα αναγνώριση αλβανικής μειονότητας
καθώς και την αποζημίωση των Τσάμηδων για τις περιουσίες τους οι οποίες
δημεύθηκαν. Πάγια τακτική των αλβανικών κυβερνήσεων, είναι η σύνδεση
των ατομικών και συλλογικών δικαιωμάτων της αναγνωρισμένης, βάσει
συνθηκών, ελληνικής μειονότητας με το ανεδαφικό «Τσάμικο ζήτημα» το
όποιο τίθεται πάντα σε μια στρεβλή ανταποδοτική λογική.Το συγκεκριμένο
ζήτημα, για την χώρα μας, έχει κλείσει βέβαια από το
1948 όταν δικαστικές αποφάσεις καταδίκαζαν σε θάνατο τους δοσίλογους
Τσάμηδες και ήταν συντεταγμένες με αντίστοιχες αποφάσεις που
ελήφθησαν κατά τη μεταπολεμική περίοδο, σε πολλές χώρες της Ευρώπης
αλλά ακόμη και στην ίδια την Αλβανία για τους όποιους συενργάτες των
κατακτητών. Η μαζική οικειοθελής έξοδος τους από
την χώρα μας,αποδεικνύει τη προφανή ενοχή τους και κάθε προσπάθεια για
ανακίνηση
του θέματος, από πλευράς του αλβανικού κράτους και Τσάμικων
σωματείων, μέχρι σήμερα πέφτει στο κενό.Δυστυχώς όμως αυτό δεν σημαίνει
πως η ενδεχόμενη ολιγωρία της Ελληνικής πλευράς και διπλωματική μας
αφωνία σε συνδυασμό με τα συμφέροντα των ισχυρών δυναστών μας πάνω στη
παγκόσμιο σκακιέρα, δεν θα ανακινήσει ανύπαρκτα θέματα, επενδύοντάς τα
με μειονοτικά αιτήματα και εδαφικές διεκδικήσεις...
ΠΕΡΙ ΤΣΑΜΙΚΟΥ
Αξιώσεις αποζημιώσεως της Ελλάδος κατά της Αλβανίας
Άρθρο Επιτίμου Δικηγόρου Αθανασίου Λέκκα (…)
Εφημερίδα «Βορειοηπειρωτικόν Βήμα» 1992
Κυρίως οι Αλβανοί επιδιώκουν την εξασφάλισιν αποζημιώσεως δια την
περιουσίαν των Τσάμηδων. Και πάλιν όμως, ως εγκληματίαι πολέμου,
ουδεμιάς αποζημιώσεως δικαιούνται. Αντιθέτως, η χώρα μας έχει αξιώσεις
αποζημιώσεως εκ μέρους της Αλβανίας.
Από πλευράς της πατρίδος μας αι διεκδικήσεις μας έναντι της Αλβανίας συνίστανται :
1) Εις την αποζημίωσιν των οικογενειών των εκτελεσθέντων Ελλήνων υπό των Τσάμηδων και Αλβανών, των προμνησθεισών επαρχιών της Ηπείρου.
2) Εις την αποζημίωσιν των ιδιοκτητών των πυρπολειθεισών οικιών των Ελλήνων των ανωτέρω επαρχιών.
3) Εις την αποζημίωσιν των Ελλήνων υπηκόων εν Αλβανία, που υπέστησαν ζημίας λόγω του πολέμου, απελάθησαν η εξεδιώχθησαν.
4) Εις την απόδοσιν ποσού 218.000.000 δραχμών
που κατέβαλεν η πατρίς μας εις την Αλβανίαν επί κατοχής, το έτος 1942,
δια ζημίας που επροκάλεσε, δήθεν, ο Ελληνικός Στρατός. Η Ελλάς ήτο
αμυνομένη και όχι επιτιθεμένη και ως εκ τούτου παρανόμως απεζημιώθησαν.
5) Εις απαιτήσεις Ελλήνων, που υπεχρεώθησαν από τους Αλβανούς εις καταναγκαστικά έργα.
6) Εις αποζημίωσιν δια την καταστροφήν των εκκλησιών και την λεηλασίαν του εξοπλισμού τούτων υπό των Αλβανών, κατά την περίοδον της διακυβερνήσεως της χώρας των υπό του Εμβέρ Χότζα.
7) Εις αποζημίωσιν δια την καταστροφήν των Σχολείων της Βορείου Ηπείρου κατά την περίοδον ταύτην.
8) Εις αποζημιώσεις δια τας καταστροφάς και ζημίας που υπέστησαν οι Έλληνες της Βορείου Ηπείρου.
Ούτω οι Αλβανοί, όχι μόνον δεν δικαιούνται επανεγκαταστάσεως εις την
Ήπειρον και αποζημιώσεως δια την περιουσίαν των, αλλ’, αντιθέτως, η χώρα
μας διατηρεί αξιώσεις εναντίον της χώρας ταύτης.
Παρά την αποσπασματική μορφή τους, τα αντίγραφα αυτά, εμφανίζουν το θέμα να των Τσάμηδων να εγείρεται ήδη από την έναρξη του συμμοριτοπολέμου και έλαβε εντονότερη μορφή από τα τέλη του 1948 και κυρίως μετά την 5η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ (τέλη Ιανουαρίου 1949), όταν η εξεύρεση εφεδρειών είχε καταστεί επιτακτική. Ενδιαφέρουσα και αποκαλυπτική είναι και η επισήμανση του Μεχμέτ Σέχου προς τον κομμουνιστή Λ. Βουτσά ότι οι Τσάμηδες που θα επιστρατευθούν "θα πολεμήσουν για την απελευθέρωση της πατρίδας τους". Αξιο διασταυρώσεως από αλβανικά αρχεία.
Χρονολογικά τα δημοσιοποιηθέντα και διαρρεύσαντα μέχρι σήμερα στοιχεία (1949) αναφέρουν χρονολογικά :
Iωαννίδης από τα Τίρανα προς τον Μπαρτζώτα που ζητά αξιωματικό για να στρατολογήσει Τσάμηδες.
Στις8/3 Μπαρτζώτας
πρός Λ. Βουτσά (Τίρανα): "Να μας απαντήσεις αμέσως αν έγινε η σύσκεψη
για τους Τσάμηδες και πως προχωρεί η δουλειά αυτή. Να πεις στους φίλους
[Αλβανούς] ότι μέχρι τέλους του Μάρτη πρέπει να στρατολογήσουμε και να
μεταφέρουμε δύο χιλιάδες (2000) Τσάμηδες! "
24/3/ Βουτσάς
προς Πολιτικό Γραφείο: Αναφέρει σύσκεψη Τσάμηδων και σημειώνει ότι εθελοντική
κατάταξη μη πραγματοποιήσιμη. "Ολοι λένε ότι μόνο επιστράτευση με
ταυτόχρονη εξουδετέρωση αντίδρασης θα λύσει ζήτημα". (Ζητά οδηγίες)
Μπαρτζώτας
προς Βουτσά "Σε καμμιά περίπτωση δε μπορεί να μπεί ζήτημα υποχρεωτικής
επιστράτευσης και Τσάμηδων. Χρειάζεται καλά οργανωμένη διαφωτιστική και
πολιτική δουλειά και να παίρνουμε μόνον αυτούς που θέλουν."
26/3/ Βουτσάς
προς Πολιτκό Γραφείο : "Ανακοίνωσε στον Μεμέτ τα σχετικά με εθελοντική επιστράτευση
Τσάμηδων. Μεμέτ [ψευδώνυμο του Μεχμέτ Σέχου] διαβίβασε ειδοποιηθούν όλοι που
δουλεύουν στους Τσάμηδες να επιστρέψουν στα Τίρανα. Αυτοί θα επιστρατεύσουν
υποχρεωτικά όλους τους Τσάμηδες 20-45 χρόνων να πολεμήσουν για
απελευθέρωση της σκλαβωμένης πατρίδας τους"
26/3/ Μπαρτζώτας προς Βουτσά. "Για Τσάμηδες σύμφωνοι όπως το βάζει ο Μεμέτ."
29/3/ Βουτσάς προς ΠΓ. "Σταμάτησε κάθε δουλειά με Τσάμηδες. Στείλτε οδηγίες"
29/3/ Μπαρτζώτας προς Βουτσά. ".Για Τσάμηδες θα ενεργήσεις όπως αποφάσισαν φίλοι."
30/3/ Βουτσάς
προς Πολιτικό Γραφείο "Αναφέρει ότι Μεμέτ ζητάει συνάντηση με Μπαρτζώτα ή Ζαχαριάδη
στις 3 Απρίλη. Ταγματάρχης (σημ. σύνδεσμος Αλβανός) λέει ότι πρόκειται
για το ζήτημα Τσάμηδων".
2/4/ Βουτσάς
προς Ζαχαριάδη (γράμμα). "Αναφέρει μερικά ζητήματα ίσως του χρειαστούνε
για σημερινή συνάντηση. Δουλειά για στρατολογία Τσάμηδων σταμάτησε.
Γράφτηκαν 130-150 εθελοντές. Μπορεί να γίνει στρατολογία." [σημ. Κείμενο
από περίληψη Αλέκου]
Υπάρχει
και γράμμα με ημερομηνία 31.3.1949, προς τον Πολιτικό Επίτροπο του ΔΣΕ
από τον Θανάση Ρούμπο, Διευθυντή Πολιτοφυλακής, που αναφέρει ότι μπορεί
να βοηθήσει οι αρβανίτες της Τσαμουριάς που βρίσκονται στην Αλβανία να
κατεβούν στο ΔΣΕ (έχει αδελφό ανώτερο δημ. υπάλληλο στα Τίρανα) Στο αρχείο υπάρχει βεβαίωση εποχής "Δεκεμβριανών" (1944) ότι
το ίδιο πρόσωπο "μπορεί να βοηθήσει στην στρατολογία των τσάμιδων της
Ηπείρου που βρίσκονται στην Αλβανία" [Φ-61/33]
6/4/ Μπαρτζώτας
προς Βουτσά, (σημ. μετά τη συνάντηση με Σέχου στις 2.4.49): "Για τους
Τσάμηδες θα γίνει αυτό που αποφάσισε ο Μεχμέτ".Θα ήταν εξαιρετικά ενδιαφέρον το εθνοπροδοτικό ΚΚΕ να ανοίξει τα αρχεία του και να δημοσιοποιηθούν ανάλογες απόρρητες ενδοκομμουνιστικές συνεννοήσεις και διάλογοι που θα ρίξουν φως - ιστορικά τουλάχιστον - στον ρυπαρό ρόλο του ΚΚΕ και των οργάνων του στην ενσυνείδητη προσπάθεια υπονόμευσης της χώρας και της κυβέρνησης με έπαθλο τη κομμουνιστικοποίηση της πατρίδος μας που σήμερα θα ήταν σε κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο σαν τη πΓΔΜ,τη Λευκορωσία,κλπ...
Μ.Τ
